TSK Disiplin Kanunu Uyarınca Disiplin Amirinin Takdir Hakkı
Türk Silahlı Kuvvetleri personeli hakkında verilebilecek disiplin cezaları; rütbeli personeller (askeri öğrenci, uzman personel, astsubay, subay) için 6413 sayılı Disiplin Kanunu, sivil memur statüsünde çalışan personel için ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca verilmektedir.
Bu makalede 6413 sayılı TSK disiplin kanunu, disiplin cezalarına karşı yargı yolları ve disiplin cezası verilirken takip edilecek usul hakkında inceleme ve değerlendirmeler yer almaktadır.
Askeri literatürde disiplinsizlik, TSK Disiplin Kanununda düzenlenen hal ve korunan düzenin ihlali neticesinde, askeri birliklerde disiplinin muhafazası amacıyla başvurulan idari cezalardır.
Disiplin cezaları incelenmeden önce, öncelikle TSK Disiplin Kanunu madde 4 uyarınca;
Aynı fiil nedeniyle bu Kanunda yazılı disiplin cezalarından birden fazlası verilemeyeceği, bir fiilin birden fazla disiplinsizlik teşkil etmesi hâlinde ağır olan disiplin cezasının verileceği, bir fiilin diğer kanunlar kapsamında idari yaptırıma bağlanmış olmasının, aynı fiile disiplin cezası verilmesine engel teşkil etmeyeceği bilinmelidir.
Disiplin Amirinin Takdir Hakkı:
Disiplin kanunu uyarınca disiplin amiri; disiplin cezası vermeye yetkili kılınmış ilk amiri ifade etmektedir.
Disiplin amirinin takdir hakkı, kanunda yer alan bazı disiplinsizler yönünden personele ceza verilmemesine, kanunen cezalandırılması şart olan disiplinsizlikler yönünden ise bir alt cezanın uygulanması anlamına gelecektir. Disiplin amirleri, uyarma, kınama ve hizmete kısmi süreli devam cezalarını gerektiren disiplinsizliklerinden dolayı takdir haklarını kullanarak personeline disiplin cezası vermeyebilir. Ancak diğer disiplin cezaları bakımından disiplinsizliğin sabit olması halinde cezalandırma kanuni bir zorunluluk olduğundan disiplin amiri şartları varsa takdir hakkını kullanarak ilgili personele bir derece alt disiplin cezasını verebilecektir.
Önemle belirtmek isteriz ki; takdir hakkı disiplin amirine aittir ve üst derece sıralı amirlerinin takdir hakkının kullanılması veya kullanılmaması şeklinde yönlendirici emir ve talimatları ilk derece disiplin amirini bağlamayacaktır. Bu yönde emirler kanuna aykırıdır.
TSK Disiplin Kanunu uyarınca madde 6/son uyarınca; İtiraz üzerine yetkili makamlar tarafından verilen kararlar hariç olmak üzere, hiçbir idari makam tarafından, disiplin cezası ile ilgili takdir hakkının kaldırılması sonucunu doğuran bir karar verilemez veya uygulama yapılamaz.
Disiplin amiri takdir hakkı kullanılırken; disiplinsizliğin işleniş biçimi, disiplinsizliğin işlendiği zaman ve yer, disiplinsizliğin askeri hizmete olumsuz etkisinin ağırlığı, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığı, disiplinsizlik yapan personelin kast veya taksire dayalı kusurunun ağırlığı, disiplinsizlik yapan personelin daha önceki disiplin durumu, disiplinsizlik yapan personelin samimi ikrarı ve gösterdiği pişmanlığı gibi sebeplerle takdir hakkını kullanabilir.
Ancak birliklerde disiplin amirlerinin büyük bir kesiminin güncel hukuk eğitimi olmaması, TSK Disiplin Kanunu uygulamaları hususunda eğitim ve seminerlerin planlanmasından kaynaklanan aksaklıklar ve disiplin amiri konumunda bulunan personelin planlı eğitimlere katılma hususunda gösterdiği isteksizlik çoğu zaman takdir hakkının hukuka uygun şekilde kullanılmamasına ve ilgili personelin mağduriyetine sebebiyet vermektedir.
